Sprawdź, czy musisz płacić podatki w Polsce
Rezydencja podatkowa, to miejsce na ziemi, w którym trzeba rozliczać się z fiskusem ze wszystkich swoich dochodów, nawet zagranicznych. A jak je ustalić? No właśnie, nie zawsze to takie proste. Czasem w tej sprawie muszą się porozumieć organy dwóch państw – przypomina Ministerstwo Finansów w specjalnych objaśnieniach.
Pan Marek przez część roku przebywa we Francji, ale dochody uzyskuje w Polsce, z prowadzenia warsztatu samochodowego, doglądanego pod jego nieobecność przez brata lub rodziców. W kraju ma też dom i auta rozliczane w ramach działalności gospodarczej. Przychody z niej trafiają na rachunek w polskim banku. Przedsiębiorca ma też konto we Francji, na które wpływają pieniądze potrzebne na życie za granicą. Pytanie: gdzie znajduje się centrum jego interesów gospodarczych?
Odpowiedź: w Polsce – bo tu jest jego jedyne źródło dochodu, a także własny majątek nieruchomy (dom i warsztat), główny majątek ruchomy (auta, wyposażenie domu) i wreszcie zarobki są gromadzone w polskim banku. Okoliczności te wskazują na utrzymanie przez pana Marka silnych powiązań gospodarczych z krajem – podkreśla resort finansów w jednym z przykładowych sytuacji o tym świadczących.
Objaśnienia fiskusa
Przytoczony przykład, jak i inne przygotowane przez Ministerstwo Finansów (MF), mają obrazowo pokazać, kiedy dana osoba jest rezydentem podatkowym w Polsce. Pod uwagę należy wziąć kilka kryteriów, które definiują czyjeś miejsce opodatkowania, czyli zobowiązują do rozliczania osiąganych dochodów z fiskusem danego kraju. Sytuacja pana Marka odzwierciedla jedną z takich zależności. O wszystkich MF przypomniało w wydanych niedawno objaśnieniach rezydencji podatkowej w naszym kraju.
Objaśnienia te dotyczą zasad ustalania miejsca zamieszkania, bo to ono przesądza o czyimś nieograniczonym – od całości dochodów, także pochodzących z zagranicy – obowiązku podatkowym w Polsce. Zarobki osiągane za granicą nie będą jednak podwójnie opodatkowane. Jeżeli mogą być rozliczane w dwóch państwach, uniknięcie dwukrotnego
obciążenia jest możliwe przez zastosowanie metod wynikających z umów międzynarodowych.
Dwa główne kryteria
Są w zasadzie dwa kryteria ustalania miejsca zamieszkania dla celów opodatkowania danej osoby w Polsce, które zawiera art. 3 ust. 1a ustawy o PIT. Jest ona polskim rezydentem podatkowym, jeżeli tutaj znajduje się jej ośrodek interesów życiowych (czyli centrum interesów osobistych bądź gospodarczych, jak np. w przypadku pana Marka), albo jeśli przebywa na terytorium naszego kraju dłużej niż 183 dni w roku.
Spełnienie przynajmniej jednego z tych warunków pozwala uznać podatnika za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Jednocześnie każde z tych kryteriów należy rozpatrywać samodzielnie i niezależnie.
Pojęcie ośrodka interesów życiowych oznacza ścisłe powiązanie osobiste lub gospodarcze z Polską. MF wyjaśnia, że każda z tych przesłanek podlega samodzielnej ocenie i wystarczy spełnienie którejkolwiek z nich, aby uznać, że podatnik posiada taki ośrodek w naszym kraju.
Centrum interesów osobistych
To inaczej skoncentrowanie ścisłych powiązań takich, jak więzi rodzinne, towarzyskie, a także podejmowanie aktywności społecznej, kulturalnej, sportowej czy politycznej. W praktyce, czynnikiem branym najczęściej pod uwagę jest obecność w Polsce współmałżonka, partnera lub małoletnich dzieci. W związku z tym, wyjazd do innego państwa wraz z całą rodziną w większości przypadków oznacza przeniesienie centrum interesów osobistych do tego państwa. Gdy natomiast małżonek i dzieci pozostaną w Polsce, zostanie ono tu utrzymane. MF wyjaśnia przy tym, że w przypadku osób żyjących samodzielnie, ważne jest to, w którym państwie prowadzą swoje gospodarstwo domowe i uczestniczą w życiu towarzyskim, kulturalnym lub politycznym.
Centrum interesów gospodarczych
W praktyce jest nim miejsce, z którym ktoś ma ścisłe powiązania ekonomiczne. To zatem kraj, na terenie którego wykonuje on działalność zarobkową, ma główne źródła dochodów, inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, zaciągnięte kredyty, konta bankowe i skąd zarządza swoim mieniem.
Pobyt ponad 183 dni
Uznanie, że ktoś jest rezydentem podatkowym w Polsce z uwagi na czas pobytu dłuższy niż ten limit nie zależy od tego, że musi on trwać tyle nieprzerwanie. Poza tym w przypadku dłuższego, ale nie ciągłego przebywania tutaj, np. trzyletniego, ustala się, czy w którymkolwiek z tych lat podatnik spędził w kraju więcej niż 183 dni. Jak w takim razie ocenić miejsce rezydencji, gdy tej granicy nie przekroczono?
Wtedy o wszystkim decyduje położenie ośrodka interesów życiowych w Polsce.
W zasadzie te wyjaśnienia MF nie wnoszą nowych, rewolucyjnych interpretacji przepisów obowiązujących od dawna. Te kwestie znane są od lat. Resort je uporządkował w swoich objaśnieniach, co można uznać zarazem za przypomnienie o obowiązku płacenia podatków.
Co ważne, w dokumencie tym wskazał też, jak ten obowiązek przedstawia się w przypadku podlegania opodatkowaniu w więcej niż w jednym państwie.
Podwójna rezydencja
W praktyce nierzadko jest tak, że ktoś ma rezydencję podatkową w Polsce i zarazem jest uznany za rezydenta podatkowego innego państwa, gdyż spełnia tamtejsze kryteria w tej sprawie. Zdublowana rezydencja może oznaczać podwójne obciążenia fiskalne. Chronią jednak przed tym umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Są tam specjalne reguły kolizyjne i np. w przypadku posiadania stałego miejsca zamieszkania w obu państwach o rezydencji podatkowej decyduje to, w którym podatnik ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych). Jeżeli i tego nie można ustalić, albo nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z krajów, to pod uwagę bierze się ten, w którym zwykle przebywa. Gdy z kolei tego nie da się określić, kryterium przeważającym jest obywatelstwo. W razie podwójnego obywatelstwa o wszystkim rozstrzygnie porozumienie organów z obu państw, na wniosek podatnika. W Polsce należy zwrócić się do ministra finansów.
